Huub Oosterhuis

Hubertus Gerardus Josephus Henricus (Huub) Oosterhuis (Amsterdam, 1 november 1933) is een Nederlandse priester, theoloog en dichter.
Inhoud

* 1 Levensloop
* 2 Nieuwe vormen
* 3 Poëzie
* 4 Vóór en tegen
* 5 Vertaling Pentateuch
* 6 Activiteiten
* 7 Beknopte bibliografie
* 8 Referenties
* 9 Externe link

Levensloop

Huub Oosterhuis volgde het jezuïeten-gymnasium aan het Ignatius College te Amsterdam. In 1952 trad hij in bij de jezuïeten. De jezuïetenopleiding voerde hem langs Grave, Nijmegen, Groningen en Maastricht. Op 31 juli 1964 werd hij door bisschop Moors in de Sint-Servaasbasiliek te Maastricht tot priester gewijd. Sinds 1965 woont en werkt Oosterhuis in Amsterdam. Hij is vooral bekend door zijn theologische boeken en liederen die zijn opgenomen in de protestantse liedbundel Liedboek voor de Kerken en de katholieke zangboeken Gezangen voor Liturgie en Zingt Jubilate. Veel van zijn liederen werden oorspronkelijk voor de Amsterdamse Studentenekklesia geschreven, die in 1960 door de jezuïet Jan van Kilsdonk was gesticht. In 1969 trad hij uit na conflicten met zijn orde en met het bisdom Haarlem. Zo had hij zich onder andere publiekelijk tegen het verplichte celibaat gekeerd. Op 25 april 1970 trouwde hij met de jonge verpleegkundige Josefien Melief , waarop hij als priester werd geschorst. De meeste leden van de Amsterdamse Studentenekklesia wensten hem als voorganger te behouden en besloten hun activiteiten buiten de Katholieke Kerk verder te zetten.

Oosterhuis was medeoprichter (1990) en tot 1998 directeur van het centrum De Rode Hoed in Amsterdam. Eerder had hij in 1972 al De Populier opgericht, een centrum voor religie, politiek en cultuur. In 1995 kwam mede op zijn instigatie het cultureel, religieus en politieke maandblad Roodkoper tot stand.

Huub Oosterhuis stond voor de Tweede Kamerverkiezingen 2006 als lijstduwer op de nummer 30 van de kandidatenlijst van de SP. In deze rol deed hij van zich spreken door het Nederlandse uitzettingsbeleid te vergelijken met het ophalen van Joden door de Nederlandse politie tijdens de Tweede Wereldoorlog. De directeur van de IND, P. Veld, deed daarop aangifte wegens belediging. Oosterhuis was er niet van onder de indruk: 'Ik hoop dat er veel getuigen worden opgeroepen voor mijn rechtszaak en dat die uiteindelijk zal leiden tot een parlementaire enquête' (NRC, 17 november 2006). Sindsdien is de aangifte niet meer in het nieuws geweest.

Oosterhuis is een productief auteur, die honderden publicaties op zijn naam heeft staan, waarvan de bekendste, zoals Zien soms even en Bid om vrede vele malen herdrukt zijn. Er bestaan vertalingen in het Engels, Frans en Duits, maar ook in het Fins en het Pools.

Huub Oosterhuis en Josefien Melief zijn de ouders van zangeres Trijntje Oosterhuis en muzikant Tjeerd Oosterhuis, die bekend werden als het duo Total Touch. Oosterhuis' huidige levenspartner is de journaliste Colet van der Ven.

Nieuwe vormen

Oosterhuis is wellicht de meest prominente vertegenwoordiger van diegenen die na het Tweede Vaticaans Concilie de rooms-katholieke geloofsleer en -praktijk in Nederland een nieuwe vorm trachtten te geven. Zij wilden de eeuwenoude liturgische teksten, die volgens hen veel van hun oude betekenis verloren hadden, als het ware terugzetten in het leven van alledag en hun politieke lading opnieuw laten klinken. Daardoor zou een meer herkenbare spirituele inhoud ontstaan. Oosterhuis werd vooral bekend als schrijver-tekstdichter van liturgische liederen en gezangen. Hij begon daarmee als studentenpastor in Groningen en later in Amsterdam. Na ernstige conflicten met het rooms-katholieke episcopaat werd hij uit zijn ambt gezet. Dat weerhield hem er echter niet van om zijn werk - dat hij zelf als een roeping betitelt - voort te zetten.

Poëzie

Oosterhuis' sterk bijbels beïnvloede liturgische poëzie is mede bekend geworden dankzij de vernieuwende muziek van componisten als Bernard Huijbers, Antoine Oomen en Tom Löwenthal, diens jongere broer Luc Löwenthal en anderen. Een aantal van hun composities is ook in buitenlandse liedbundels opgenomen. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd de Amsterdamse Werkgroep voor Volkstaalliturgie opgericht. Toen deze in 1980 werd opgeheven, richtte Oosterhuis met een aantal medestanders de Stichting Leerhuis en Liturgie op, die zich ten doel stelt "de studie van de bijbel en van de joodse en christelijke traditie te bevorderen, vrij van dogmatisch-kerkelijke vooroordelen en instituties, en daarnaast nieuwe liturgische modellen, teksten en liederen te ontwikkelen, zodat zij daarmee bijdraagt aan politiek-maatschappelijke bewustwording, bestaansverheldering en bemoediging van binnen- en buitenkerkelijke groeperingen en personen".

Vóór en tegen

Vanwege zijn invloed op de Nederlandse rooms-katholieke liturgie werd hij door het opinieblad HP/De Tijd in 2004 genomineerd in de categorie katholieken in de verkiezing van 'Ergste Nederlanders'. Lezers van het blad verkozen hem tot 12e op de lijst , daarmee is hij de hoogst genoteerde katholiek van de lijst. Anderzijds krijgt hij juist om die invloed ook veel waardering: zo ontving hij op 18 oktober 2002 bijvoorbeeld een eredoctoraat in de theologie van de protestantse Vrije Universiteit van Amsterdam.

Zijn tot liturgische liederen bewerkte gedichtenoeuvre is populair bij sommige katholieken en protestanten. Sommigen vinden dat zijn teksten doorspekt zijn met een "ondertoon van pathetisch zelfbeklag en warrige, in wezen nietszeggende beeldspraak". Oosterhuis is in ieder geval een symbool geworden van de polarisatie die in de Nederlandse kerkprovincie ontstond aan het einde van de twintigste eeuw.

Op de vraag wat de invloed van Oosterhuis is op de Nederlandse kerkprovincie is het antwoord nog niet duidelijk. Enerzijds lijkt het er op dat zijn invloed op het einde van de 20e eeuw aan het tanen is. Zo is Laus Deo (2000) van het bisdom Roermond het eerste nagenoeg 'Oosterhuis-vrije' katholieke liedboek. De enige tekst die van deze dichter nog voorkomt is het Nederlandstalige klaaglied op muziek van Bernard Huijbers voor de liturgie van Goede Vrijdag Mijn volk, wat heb Ik u gedaan. De liederen van Oosterhuis werden volgens de bisschop van Roermond geweerd omdat Oosterhuis openlijk de kern van de katholieke leer bestrijdt. Anderzijds stond Oosterhuis zelf bij de ontwikkeling van de officiële teksten voor de liturgie mee aan de bron van vele officieel goedgekeurde liturgische teksten, waaronder delen van Eucharistische gebeden. Andere, meestal te zingen Eucharistische gebeden zijn niet door de bisschoppen goedgekeurd, maar worden wel gebruikt.

Medestanders van Oosterhuis zien in hem een boegbeeld van het verzet tegen het proces van restauratie in de Nederlandse bisdommen. Er ontstaat ook een groep jongeren, vooral protestanten, die zijn politieke en historische functie niet van belang vindt voor de beoordeling van zijn teksten. In een verkiezing van het "mooiste religieuze lied" onder NCRV-luisteraars in 2006 eindigde Oosterhuis' De steppe zal bloeien (melodie Antoine Oomen) op de eerste plaats, en De Heer heeft mij gezien en onverwacht (melodie Bernard Huijbers) als derde. Oosterhuis' Licht dat ons aanstoot… (melodie Antoine Oomen) eindigde op plaats 7. Ook besloot de NCRV een uitzending te wijden aan het liederen-oeuvre van Oosterhuis onder de titel 'Vijftig jaar liederen van hoop en wanhoop'. Hoe het ook zij, zijn liederen worden nog altijd week in week uit gezongen in zowel protestante als katholieke kerken verspreid door heel Nederland en Vlaanderen.

Vertaling Pentateuch

Samen met Alex van Heusden heeft Oosterhuis een vertaling van de Pentateuch gemaakt. Elk boek is apart verschenen en de vijf delen dragen de namen 'In den beginne' (Genesis), 'En dit zijn de namen' (Exodus), 'Hij riep' (Leviticus), 'In de woestijn' (Numeri) en 'Dit zijn de woorden' (Deuteronomium). In deze vertaling is de Hebreeuwse grondtekst met zijn eigen idioom en kenmerkende stijlfiguren zo adequaat mogelijk in het Nederlands vertaald. Aan de vertaling zijn verklarende aantekeningen toegevoegd, die behalve op de moderne bijbelwetenschappen ook geïnspireerd zijn op de oude rabbijnse en andere joodse bronnen. De vertaling is bedoeld om voor te lezen.

Activiteiten

Bij de begrafenis van Prins Claus op 15 oktober 2002 hield Oosterhuis een overdenking. Op 29 mei 2005 hield hij een preek tijdens de slotviering van de dertigste Evangelischer Kirchentag te Hannover.

Beknopte bibliografie

* Met alle wapens… op alle fronten. Brussel, De Seinhoorn, 1957
* Uittocht. Gedichten. Amsterdam, Poëziereeks De Windroos, 1961
* Groningen en andere gedichten. Amsterdam, Poëziereeks De Windroos, 1962
* Dertig liederen voor een Nederlandse liturgie. Hilversum, Gooi en Sticht, 1964
* Hand op mijn hoofd. Gedichten. Utrecht, De Fontein, 1965
* Bid om vrede. Gedichten. Utrecht, Amboboeken, 1966
* Vijftig psalmen. Proeve van een nieuwe vertaling. Door Huub Oosterhuis en Michel van der Plas, in samenwerking met Pius Drijvers en Han Renckens. Utrecht, Amboboeken, 1967
* In het voorbijgaan. Teksten. Utrecht, Amboboeken, 1968
* Binnenkant. Gedichten. Bussum / Hilversum / Roermond, diverse uitgevers, 1969
* Parcival. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1970
* Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1970
* Zien, soms even. Fragmenten over God: een voorlees-boek. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1972
* Herschreven gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1973
* Hoe ver is de nacht. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1974
* Als je zoon je vraagt. Momenten uit een gemeente. Bilthoven, Amboboeken, 1974
* Tot op vandaag. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1975
* Mensen voor dag en dauw. Overdenkingen. Bilthoven, Amboboeken, 1976
* Dan zal ik leven. Teksten voor uren alleen. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1976
* Schatkist doodkist: Chili '77. Samengesteld door Huub Oosterhuis. Amsterdam, Populier, 1977
* Gaan waar geen weg is. Overdenkingen. Bilthoven, Amboboeken, 1979
* Twee of drie. Voor en over kritische gemeenten: Nederlandse kerkgeschiedenis sinds bisschop Bekkers. Bilthoven, Amboboeken, 1980
* Niets is onmogelijk. Bijbelverklaring. Baarn, Amboboeken, 1981
* God is ieder ogenblik nieuw. Gesprekken met Edward Schillebeeckx. Baarn, Amboboeken, 1982
* Aandachtig liedboek: 143 teksten om te zingen en ter overweging. Baarn, Amboboeken, 1983
* Een vogel met drie vleugels. Gedichten. Amstelveen, Luyten, 1983
* Gedroomde god. Nieuwe gedichten. Baarn, Amboboeken, 1983
* Gebeden en psalmen. Baarn, Amboboeken, 1984
* En ik zag: een nieuwe wereld : proeven van bijbelse prediking. Baarn, Amboboeken, 1984
* Het lied van de wereld. Een leerdicht. Baarn, Amboboeken, 1986
* Nieuw bijbels liedboek. Baarn, Amboboeken, 1986
* Hagepreken. Baarn, Amboboeken, 1987
* Wat heet God. Gesprekken. Amsterdam, Balans, 1988
* Gezelschap. Gedichten. Baarn, Amboboeken, 1988
* De dag die komt. Het bijbelse geloofsverhaal: woorden om te doen: overwegingen, liederen, gebeden, van Advent tot Advent. Kapellen / Kampen, Kok Agora / Pelckmans, 1988
* Licht dat aan blijft. 30 jaar liturgie-vernieuwing. Kapellen / Kampen, Kok Agora / Pelckmans, 1990
* Het woord doorgeven. Schriftuitleg. Kampen, Kok, 1991
* Zee van tijd. Gedichten. Baarn, Ambo, 1992
* Zolang er mensen zijn. Honderd liederen voor de eredienst. Kampen / Averbode, Kok / Altiora, 1993
* Later leven. Gedichten. Aalsmeer, DABAR/boekmakerij Luyten, 1993
* De onrust van de liefde. Gedichten 1983-1993. Baarn, De Prom, 1994
* Geestverwant. Beschouwingen over God en Jezus. Kampen, Kok Agora, 1995
* Een huis waar alles woont. Essays. Amsterdam, Balans, 1996
* Weg en omweg. Gedichten 1950-1995. Tielt / Baarn, Lannoo / De Prom, 1996
* Levende die mij ziet. Gedichten, gezangen en gebeden. Tielt / Kampen, Lannoo / Kok, 1999
* In den beginne. Het boek Genesis; De vijf boeken van Mozes, de Tora: de eerste afdeling van de joodse Schrift. Amsterdam, Prometheus, 1999
* Boek van mijn leven. Overdenkingen. Kampen / Averbode, Kok / Averbode, 2000
* Mens op aarde. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2000
* Om liefde. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2001
* Nooit meer niet. Nieuwe gedichten. Baarn, De Prom, 2002
* Lukaspassie. Amsterdam, Van Gennep, 2003
* De zevenmaster. Een klein heldendicht. Amsterdam, De Prom, 2003
* Verzameld liedboek. Liturgische gezangen op teksten van Huub Oosterhuis. Kampen / Antwerpen, Kok / Halewijn, 2004
* Ogen die mij zoeken. Afscheid en uitvaart. Kampen, Kok, 2005
* Hier aanwezig. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2005
* Licht. Gedichten. Arnhem, Terra, 2006
* In den beginne. Het boek Genesis vertaald en van aantekeningen voorzien. Pandora, 2007
* Wie bestaat. Nieuwe gedichten. Kampen, Ten Have, 2008
* Trouw bezingen. Averbode, Kok, 2008
* Godweet komt het goed. Een keuze uit de liederen en gedichten. Muntinga Pockets, 2008

Referenties

1. ↑ Huub Ooosterhuis ziet het jodendom niet slechts als historische grootheid maar als een levende realiteit, Kroniek 2005, nummer 3
2. ↑ Katholiek Nederland (24 juni 2004). Huub Oosterhuis genomineerd als Ergste Katholieke Nederlander.
3. ↑ HP/De Tijd (2004). De Ergste Nederlander: De einduitslag.
4. ↑ Katholiek Nieuwsblad 9 juli 2006: Liturgische kitsch van Oosterhuis. 'Commentaar' door Henk Rijkers
5. ↑ Wiertz: Huub Oosterhuis bestrijdt kern van rk-geloof, 6 juli 2006

Externe link

* Website van Huub Oosterhuis